صحن غدیر

صحن غدیر حرم امام رضا (ع) با مساحت ۱۴ هزار و ۵۰۰ متر مربع در سال ۱۳۸۵ شمسی در جنوب غربی حرم مطهر احداث شد.این صحن از شمال به بست شیرازی، از شرق به صحن جمهوری اسلامی، از جنوب غرب به صحن پیامبر اعظم (ص) و از غرب به بازار غدیر در خارج از حریم حرم مطهر راه دارد.

این صحن با کاربرد عبادی ـ مذهبی ساخته شده و تمام کاشی‌های آن مزین به نام حضرت علی علیه السلام است. خطبه غدیر پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله، به طور کامل در کتیبه‌های این صحن نوشته شده است.

فضای صحن غدیر حرم امام رضا (ع) مستطیل‌شکل است و حریم آن با ردیفی از طاق‌ها و یک ایوان در سمت جنوب ایجاد شده است. این صحن، حجره‌های زیادی ندارد و تنها در بخش غربی آن تعدادی فضاهای اداری و خدماتی قرار گرفته است.

کف صحن با سنگ مرمر، خلج، گرانیت و سنگ سیاه پوشش یافته و طرح هندسی آن مشابه صحن کوثر، تکرار نقش یک گره هندسی به‌صورت ردیف‌های پی‌درپی در پهنۀ صحن است. این طرح شامل هشت نامنتظم به رنگ خاکستری روشن می‌شود که داخل آن‌ها طرح چلیپایی با سنگ‌هایی به رنگ تیره ایجاد شده است.

نوارهای باریکی از سنگ سیاه، با اتصال شمسه‌های میانی به هم گره‌های مربع قناسی را ایجاد و طرح کلی را به یک شاه گره تبدیل کرده است. در مرکز صحن غدیر حرم امام رضا (ع)، هشت حوض کوچک بر گرد یک حوض مرکزی، از جنس سنگ خلج و گرانیت، ساخته شده است. حوض میانی با ارتفاع بلندتر به‌صورت یک هشت‌ضلعی نامنتظم و حوض‌های اطراف آن به‌شکل یک‌درمیان دارای طرح هشت‌وپنج است.

نمای صحن با سنگ، کاشی و آجر تزئین شده است. ازاره‌ها از سنگ گرانیت سبز تیره با قاب‌بندی ساده و پخی ابزارخورده است. نمای طاق‌ها در پایه‌ها و پشت‌بغل‌ها نقوش گره هندسی و در پیشانی طاق، قاب کتیبه است. زمینه آجری پایه‌ها به‌صورت یک قاب کشیده مزین به نقوش هندسی چهارلنگه از کاشی فیروزه‌ای، سورمه‌ای و قهوه‌ای است. در طرح گره هندسی کاشی‌کاری پشت‌بغل‌ طاق‌ها بر زمینه آجر، نام «علی» به خط کوفی بنایی تکرار شده است.

در نمای بالای طاق‌ها، در ردیفی از قاب‌های قلمدانی کشیده، کتیبه‌ای حاوی خطبه غدیر درج شده که جزو نوادر کتیبه‌های خط محقق در حرم مطهر است. این خطوط به قلم احمد عبدالرضایی، به خط سفید بر زمینه لاجوردی و آراسته به گردش‌های ختایی است. این کتیبه از گوشه جنوب غربی صحن آغاز و به همان نقطه ختم می‌شود. همچنین، بخشی که در آن آیات الهی نقل شده، به رنگ طلایی اجرا شده و رقم کاتب و سال ۱۴۲۷ قمری در یکی از قاب‌های وسط ضلع شمالی آمده است.

ردیف طاق‌های دور صحن غدیر حرم امام رضا (ع) به غرفه‌های سراسری متصل است و تزئینات آن شامل کاربندی سادۀ گچی در کنج‌ها و قاب‌های آجر خفته و راسته در طاق‌نماها می‌شود.

ایوان واقع در جنوب صحن دارای کاشی‌کاری معرق است. در کتیبه طوماری سرتاسری نمای ایوان به خط ناصر یعقوبی، آیات ۱ تا ۱۱ سوره لقمان و در پیشانی ایوان یک قاب کتیبه به خط ثلث عبدالصمد صمدی و تاریخ ۱۴۲۷ قمری، حاوی آیه ۵۵ سوره مائده آمده است. تزئینات لچکی‌های ایوان به‌شکل ترنج و اسلیمی گل‌دار بر زمینه گل‌های ختایی به رنگ‌های فیروزه‌ای، سفید، لاجوردی و زرد است.

صحن غدیر حرم امام رضا (ع) در شمال شرقی صحن پیامبر اعظم (ص)، با صحن کوثر، واقع در شمال غربی صحن پیامبر اعظم (ص)، از نظر شکل کلی همسانی دارد.

 در این صحن برای زائران عرب‌زبان برنامه‌های ویژه به زبان عربی برگزار می‌شود این برنامه‌ها شامل: سخنرانی، نماز جماعت، تلاوت قرآن و برنامه‌های مناسبتی می‌باشد. در قسمت غربی این صحن، یک در ورودی قرار دارد که به مجتمع تجاری، خدماتی غدیر و سرویسهای بهداشتی منتهی می‌شود.

 در حال حاضر دو مهمانسرا داخل حرم مطهر رضوی وجود داشته که ورودی مهمانسرای شماره ۲، غرب صحن غدیر است.