حکمت تعداد رکعات نماز

چرا نماز صبح ۲ رکعت است ؟
چرا نماز ظهر و عصر ۴ رکعت است ؟
چرا نماز مغرب ۳ رکعت است ؟
چرا نماز عشاء ۴ رکعت است ؟
چرا ۱۷ رکعت نماز می خوانیم؟

اختلاف تعداد رکعات نماز و هم چنین تعیین اوقات و سایر جزئیات عبادات – علاوه بر اسرار و رموزى که در آن ها نهفته است و ما اطلاعى نداریم – روحیه تسلیم در برابر خدا و دستورات پیامبر را در ما تقویت و استوار مى‏کند.
رکعات نماز بیش تر ناظر بر بعد عبادی و معنوی و رابطه بین اعمال انسان و هدایت اخروی است. عقل کنونی بشر ابزاری برای دریافت حکم ارتباط دو رکعتی بودن نماز صبح و آثار آن نسبت به بقیه نماز ها ندارد.در این موارد چاره ای جز تعبد یا قبول حکمت های تعلیم شده توسط ائمه معصومین علیهم السلام نیست. البته در مورد سر رکعات نماز ،اسراری در برخی روایات بیان شده است که می توانید برای مشاهده به کتاب علل الشرایع مراجعه کنید. از بعضى روایات استفاده مى‏شود که نماز در ابتدا دو رکعتى بوده است؛ چنان که فضیل گوید: از امام صادق(ع) شنیدم: «خداوند نمازها را دو رکعتى قرار داد، سپس رسول خدا(ص) هفت رکعت به آن ها افزود.(۱)
سرّ این که چرا پیامبر(ص) این هفت رکعت را افزودند، بر ما درست معلوم نیست. فضل بن شاذان نیز از امام رضا(ع) روایت نموده :
«نمازى را که خداوند بر امّت واجب کرد، دو رکعتى بود، ولى رسول خدا چون مى‏دانست که مردم این دو رکعت را آن گونه که شایسته است انجام نخواهند داد و حق آن را ادا نخواهند کرد ،به نمازهاى ظهر، عصر و عشا دو رکعت و به نماز مغرب یک رکعت افزود تا نقص و کمبودى که در مورد اداى اصل نماز از طرف نمازگزاران پدید مى‏آید ،جبران شود. (۲)
روى همین حساب نیز نمازهاى چهار رکعتى در سفر دو رکعت خوانده مى‏شود؛ چون اصل نماز همیشه و در همه حال محفوظ است و کم و زیاد نمى‏شود. سعید بن مسیّب گوید: از امام سجاد(ع) پرسیدم: از چه هنگامى نمازها به این صورتى که امروز هست واجب شد؟ حضرت فرمود: «از هنگامى که اسلام قدرت یافت و جهاد بر مسلمانان واجب گشت، رسول خدا هفت رکعت به نمازها افزود.»
از این روایت استفاده مى‏شود که، افزایش هفت رکعت به نمازها، همزمان با اوج و گسترش اسلام، براى بالا بردن روحیه ایمان و عبودیت در مسلمانان، لازم و ضرورى بود . از روایت دیگرى نیز استفاده مى‏شود که نمازهاى یومیه هر کدام مناسب اوقات خاص خود تعیین شده‏اند، بدین صورت که: صبحگاهان وقتى که انسان از خواب برمى‏خیزد، روى مصالحى از جمله این که انسان هنوز با مسائل دنیا و زندگى درگیر نشده، نماز دو رکعتى خوانده مى‏شود . در وسط روز به جهت اشتغال به امور مادى و زندگى نیاز بیش ترى براى راز و نیاز و عبادت وجود دارد؛ تا انسان از یاد خدا غافل نشود و او را فراموش نکند. بنا بر این، بر نماز صبح به دو دلیل چیزی افزوده نشد:
الف) اشتغال در وقت این نماز بیش تر از اوقات دیگر بوده و دنبال نیازمندی ها رفتن وسیع‏تر نسبت به زمان های دیگر مى‏باشد.
ب)نسبت به اوقات دیگر دل ها در وقت نماز صبح از فکر و اندیشه خالى‏تر است .
برای مطالعه مراجعه کنید به : علل الشرائع-ترجمه ذهنى تهرانى، ج‏۲، ص۶۹

پی نوشت ها:
۱.وسائل الشیعه ، ج ۳ ، ص ۳۱ ، ح ۲ و ص ۳۴ ، ح ۱۲ و ص ۳۵ ، ح ۱۴ و ص ۶۳۶ ، ح ۱۹ و ص ۶۳۸ ، ح ۲۲.
۲.همان ، ج ۳ ، ص ۳۸ ، ح ۲۲.